همواره این سوال برای افرادی که به دنبال ساخت و ساز هستند پیش میاد که چگونه ساخت‌وساز را شروع کنیم ؟ تا این مرحله هیچ عملیات فیزیکی روی ساختمان یا زمین مربوطه انجام نشده بود. از اینجا به بعد است که به اصطلاح کار میدانی باید انجام شود. پس آشنایی با مراحل ساخت بسیار مهم است. اما قبل از اینکه به سراغ این مرحله برویم باید دانست که طراحی نقشه خانه جدید کاری تخصصی است که بخش معماری و سازه آن توسط مهندسان مربوطه طراحی می‌شود.
البته مالک و سازنده هم می‌توانند در این زمینه علایق شخصی خود را بیان کنند که در صورت عدم مغایرت با قوانین شهرسازی و نظام مهندسی قابل اعمال است. تهیه نقشه‌ها کاری زمان‌بر است و بهتر است پس از دریافت آنها با فردی متخصص هم مشاوره شود. این مرحله ممکن است چندین بار تکرار شود ولی در نهایت از بابت طراحی خیالتان راحت خواهد بود.
برای ساخت و ساز ساختمان اگر قبل از این مرحله تصمیم داشته باشید که برای نقشه خود تراکم بخرید، باید هزینه بیشتری بپردازید. در مرحله بعد باید تمامی برگه‌های مهندسی ساختمان از اسکلت بنا گرفته تا بهینه‌سازی مصرف انرژی، همگی دوباره مورد ارزیابی قرار بگیرند. بعد از پشت سر گذاشتن این مرحله، تقریباً میتوانید مطمئن باشید که عملیات ساخت‌وساز ملک به زودی و به شرح زیر آغاز خواهد شد.
تخریب و خاک‌برداری
چگونه ساخت‌وساز را شروع کنیم ؟ یکی از حساس‌ترین کارهای ساختمانی، مرحله تخریب و خاک‌برداری است. این نوع کارها علاوه بر سختی که دارند، نیازمند تجهیزات و وسایل موردنیاز این کار است که بدون این وسایل امکان انجام کار وجود ندارد. استفاده از ابزار و تجهیزات تخریب و خاک‌برداری نیز نیازمند تخصص و تجربه است که بدون وجود این دو امکان کار با این وسایل وجود ندارد.
برای ساخت و ساز ساختمان از سوی دیگر هم قبل از اجرای عملیات تخریب و به‌منظور انتخاب روش صحیح باید مواردی چون موقعیت و مکانی که ساختمان در آن قرار گرفته است را مدنظر قرار داد.
همچنین باید توجه داشت که از چه مصالحی در ساخت ساختمان استفاده می‌شود و هدف از تخریب آن چیست و در پایان باید برای چگونگی انتقال آوار باقی مانده نیز تصمیم‌گیری کرد. این موارد می‌تواند در انتخاب روش صحیح تخریب به ما کمک کند. روش‌های تخریب ساختمان به شرح زیر هستند:
تخریب ساختمان با استفاده از توپ تخریب
استفاده از این روش یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تخریب ساختمان در جهان است که در کشور ما کمتر رایج است. در این روش یک توپ تخریب از جنس فولاد که با کابل از جرثقیل آویزان است به سازه برخورد کرده و طی دو حرکت افقی یا عمودی باعث تخریب آن می‌گردد.
تخریب توسط انفجار کنترل شده
این روش به‌منظور تخریب سازه‌های مرتفع، سوله‌ها، پل‌ها، سیلوها و دیگر سازه‌ها استفاده می‌شود و در تخریب ساختمان‌های معمولی شهری کاربردی ندارد.
تخریب با استفاده از بیل مکانیکی
استفاده از این روش تخریب برای ساختمان‌هایی با بیش از ۲۰ متر ارتفاع مناسب است. در این روش بیل مکانیکی که دارای یک چنگک تخریب است به‌صورت مرحله‌ای و از بالا به پایین عملیات تخریب را انجام می‌دهد. این روش نسبت به روش‌های قدیمی‌تر همچون گوی تخریب از امنیت بالاتری برخوردار بوده و در نقاط مختلفی از شهر هم قابل‌استفاده است.
تخریب دستی ساختمان
تخریب دستی ساختمان که به صورت بالا به پایین انجام می‌گیرد، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تخریب است که همان‌طور که از نام آن پیداست از سقف ساختمان شروع شده و تا کف زمین ادامه می‌یابد. این روش غالباً در ساختمان‌های واقع در مناطق متراکم شهری مانند تهران که ارتفاع کمتر از ۲۰ متر دارند به کار می‌رود. عواملی همچون شرایط واقعی کارگاه و محدودیت‌های آب و هوا بر روی ترتیب مراحل این روش تأثیرگذار خواهد بود.
از نقاط مثبت این روش هم کم بودن هزینه تخریب ساختمان و همچنین نیاز به تعداد کم نیروی کار است که امکان دسته‌بندی و جداسازی مصالح را نیز به وجود می‌آورد. اما از سوی دیگر تخریب دستی ساختمان موجب کاهش سرعت تخریب گردیده و نیاز به نیروهای مجرب و رعایت نکات ایمنی متعدد دارد.
در ادامه مرحله خاک‌برداری نیز پس از مرحله تخریب انجام می‌گیرد و درواقع به هموار و مسطح کردن زمین گفته می‌شود که در آن برآمدگی‌ها برداشته می‌شود و فرورفتگی‌ها با سطح زمین یا همان کد ارتفاعی موجود در نقشه معماری هم‌تراز می‌گردد.
با این کار تمامی پستی و بلندی‌های زمین اصلاح شده و سطح آماده احداث فونداسیون می‌گردد. خاک‌برداری باتوجه‌به نوع زمین که در ادامه به آن هم اشاره خواهد شد؛ با دست یا با استفاده از ابزارهای ماشینی بزرگ یا کوچک صورت می‌گیرد.
تفاوت خاک‌برداری و گودبرداری هم همان‌طور که از اسم آنها برمی‌آید در عمق آنهاست. ضمناً در گودبرداری به سبب اینکه ارتفاع بیشتری از خاک برداشته می‌شود، احداث سازه نگهبان بر اساس آیین‌نامه، نظر مهندس سازه و یا ناظر ساختمان نیاز خواهد بود.
پی‌ریزی یا احداث فونداسیون
پی یا فونداسیون یک ساختمان به پایین‌ترین قسمت هر ساختمان و یا سازه شهری گفته می‌شود که در تماس مستقیم با خاک قرار داشته و وزن کل سازه را به زمین منتقل می‌کند. به‌طورکلی، فونداسیون را می‌توان به دودسته‌ی سطحی و عمیق طبقه‌بندی کرد. یک فونداسیون سطحی، وزن سازه را به لایه موجود در عمق کم منتقل می‌کند؛ درحالی‌که فونداسیون عمیق، وزن را به لایه عمیق‌تر در زیرسطح زمین منتقل می‌کند.
در سازه‌های معمولی شهری معمولاً نیازی به احداث فونداسیون‌های عمیق نیست و باید دانست که قبل از احداث این قیمت باید لایه‌ای 10 سانتیمتری از بتن سبک که بتن مگر نام دارد را روی خاک کشید تا مانع اتصال خاک و سازه اصلی فونداسیون شده و از نفوذ عوامل مخرب خاک به داخل فونداسیون جلوگیری گردد.
احداث اسکلت سازه
به‌خاطر داشته باشید که کیفیت ساخت آپارتمان مستقل از نوع اسکلت ساختمان است معنی این جمله آن است که یک ساختمان مقاوم و بدون اشکال می‌تواند با اسکلت بتنی یا اسکلت فولادی ساخته شود. نکته مهم فقط رعایت اصول مهندسی و ضوابط ساخت هر نوع از این سازه‌ها است.
نقش اصلی سازه تأمین مقاومت لازم در برابر بارهای وارده است و این بار می‌تواند بار زلزله و یا بار افراد و وسایل درون ساختمان باشد. باید دانست که احداث سازه فولادی به صورت یکجا و سریع انجام می‌شود درحالی‌که احداث سازه بتنی به صورت مرحله‌ای و سقف به سقف انجام خواهد شد. تجربه اکیپ اجرایی در این مرحله از ساختمان که بسیار حیاتی و مهم است نقش مهمی را ایفا می‌کند.
باید افزود که مجموعه عملیات پی کنی، ریختن بتن، کرسی چینی، اجرای تیر و ستون ، سقف، بادبند و دیوار برشی را اجرای سازه و بخش دیوارچینی را سفت‌کاری می‌گویند.
نازک کاری
در ساخت و ساز ساختمان مرحله نازک کاری شامل کلیه عملیات اجرایی به جز بخش سفت‌کاری مانند اندودکاری، عایق‌کاری، سنگ‌کاری، کاشی‌کاری، نقاشی، برق‌کاری، تأسیسات و نصب در و پنجره است.
تقریباً دو سوم هزینه‌های ساخت و ساز ساختمان به بخش نازک‌کاری اختصاص داده می‌شود لذا کیفیت مصالح انتخابی و نوع آنها عامل تعیین‌کننده در قیمت ساخت آپارتمان است. شایان ذکر است که اگر مصالح سنگی به کار رفته در ساخت نما، کاشی‌کاری‌ها، مصالح موردنیاز برای معماری داخلی، کابینت و غیره با کیفیت کمتری اجرا شود هزینه‌های نهایی هم کمتر است.
شناخت مصالح موجود در بازار قبل از شروع نازک‌کاری اهمیت زیادی در قیمت تمام شده و کیفیت نهایی کار دارد. خرید مصالح باید به‌گونه‌ای باشد که بین کیفیت و قیمت، بهترین تناسب را ایجاد کند. شناخت مناسب و یا مشورت با افراد خبره در این موارد باعث می‌شود که هم کیفیت ساخت آپارتمان افزایش یابد و هم هزینه نهایی کاهش پیدا کند.
یک فرد تازه‌کار احتمال چنین شناختی را که حاصل از تجربه زیاد در کار ساخت‌وساز است ندارد، به همین دلیل است که اکثر تازه‌کارانی که از مشاوران با تجربه و مسئول بهره نمی‌برند در اولین یا دومین پروژه ضرر مالی سنگین کرده و از بازار خارج می‌شوند.